5 lessen van een zorgnetwerk rond kwetsbare ouderen in Westerpark

Ouderen worden geacht steeds langer thuis te wonen, en door vergrijzing neemt de groep kwetsbare thuiswonende ouderen in hoog tempo toe. Hoe ondersteun je deze mensen op een humane manier? In heel Nederland dringt het besef door dat dat alleen lukt door samen te werken.

In de Amsterdamse buurt Westerpark wordt die gedachte sinds 2019 in praktijk gebracht in de vorm van een duurzaam netwerk rond kwetsbare ouderen. Met als doel om de integrale zorg, ondersteuning en welzijnsactiviteiten voor deze groep blijvend te verbeteren. Wat kunnen we leren van de ervaringen die tot nu toe in dit netwerk zijn opgedaan?

Het netwerk kwetsbare ouderen Westerpark in een notendop

• Deelnemers: POH-Ouderen en huisartsen van drie huisartsenpraktijken, vertegenwoordigers van twee thuiszorgorganisaties, specialist ouderen, casemanagers dementie, mantelzorgorganisatie, ergotherapeuten, fysiotherapeuten, maatschappelijk werk en sociaal domein.
• Structuur: het netwerk bestaat uit een kernteam, deelnemers uit verschillende domeinen en professionele begeleiding (projectleider en actieonderzoeker)
• Activiteiten: casuïstiekbespreking in MDO’s, themabijeenkomsten, ouderenparticipatie en communiceren via cBoards
• Bekostiging: ZonMw-subsidies (tot september 2023)

De tussenstand: 5 lessen over netwerkzorg

Onlangs heeft het kernteam van het netwerk Westerpark een tussenevaluatie gedaan om te onderzoeken of de doelen worden bereikt. De gesprekken met deelnemers van het netwerk en betrokken ouderen hebben veel waardevolle inzichten opgeleverd, waarvan we er hier vijf uitlichten.

Les 1: Themabijeenkomsten werken verbindend

Sinds de oprichting van het netwerk zijn er vijf themabijeenkomsten georganiseerd, over onder meer participatie, voeding en mantelzorg. Deze manier van samenkomen rondom een onderwerp blijkt een sterk verbindende werking te hebben. Professionals weten elkaar beter te vinden, hebben meer vertrouwen in elkaars werkwijzen en hebben een beter idee van wat ze aan elkaar kunnen hebben. Ook verwijzen ze meer naar elkaar door. Wel zou er volgens sommige deelnemers meer aandacht mogen zijn voor het medisch perspectief.

Les 2: Voor een succesvol netwerk moeten deelnemers actief de brug slaan tussen het netwerk en hun achterban

Het doel van het netwerk in Westerpark is dat het uiteindelijk op zichzelf kan staan, zonder professionele begeleiding. Om dat voor elkaar te krijgen is het belangrijk dat deelnemers een actieve rol spelen en een brug slaan tussen het netwerk en de praktijk. Idealiter halen deelnemers op wat er in de praktijk leeft én koppelen zij de geleerde lessen van de bijeenkomsten weer terug aan hun achterban.

Les 3: Deelnemers willen flexibel kunnen deelnemen aan de activiteiten van het netwerk

Uit de tussenevaluatie blijkt ook dat er geen vaste groep is die de bijeenkomsten bijwoont. Bij elke sessie waren weer andere deelnemers uit het netwerk aanwezig. Blijkbaar is het voor deelnemers belangrijk om flexibel te kunnen kiezen aan welke activiteiten ze deelnemen. Deze flexibiliteit heeft ook een keerzijde: het kan een gevoel van verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij deelnemers in de weg staan.

Les 4: Niet-kwetsbare ouderen zijn makkelijker te betrekken en kunnen een waardevolle bijdrage leveren

Participatie door ouderen is een belangrijk onderdeel van de ambitie van het netwerk in Westerpark. Hoewel het netwerk zich richt op de meest kwetsbare groep ouderen, blijkt deze groep tegelijk het moeilijkst te betrekken. Het is in de praktijk makkelijker om ouderen te laten participeren die (nog) niet kwetsbaar zijn. Hoewel zij niet precies dezelfde beleving hebben als kwetsbare ouderen, kunnen zij het ouderenperspectief toch goed vertegenwoordigen. Ze hebben daarmee een duidelijke meerwaarde in het netwerk.

Les 5: Om het netwerk ook zonder professionele begeleiding in stand te houden, zijn creatieve ideeën nodig

Tot september 2023 wordt het netwerk in Westerpark bekostigd door een ZonMw-subsidie. Die subsidie maakte het de afgelopen jaren mogelijk om professionele begeleiding in te huren, die de drijvende kracht vormde achter de themabijeenkomsten. Het netwerk wil uiteindelijk kunnen bestaan zonder subsidies, maar dat roept ook de vraag op: waar halen we de capaciteit vandaan om bijeenkomsten te organiseren? Om deze uitdaging aan te gaan, zijn creatieve ideeën nodig. In de tussenevaluatie kwamen er al een aantal naar voren, bijvoorbeeld de frequentie van bijeenkomsten verlagen en de organisatie ervan steeds bij een ander groepje deelnemers beleggen.

Zelf aan de slag met netwerkzorg

Het netwerk in Westerpark blijft leren en ontwikkelen om kwetsbare ouderen in de wijk duurzaam te ondersteunen. Wil je ook aan de slag met netwerkzorg? Bijvoorbeeld in het kader van Meer Tijd Voor de Patiënt? Benut de inzichten in dit artikel. Wil je meer weten over netwerkzorg rondom kwetsbare ouderen? Stel je vraag aan Martin Kuper, coördinator Ouderenzorg.